Zwaar water, D2O of te wel Dideuteriumoxide werd voor het eerst ontdekt in Amerika. Er is gebleken dat gewoon
water 0,02% zwaar water bevat. Zwaar water kookt 1,4 graden C. later dan gewoon
water en het bevriest bij 4 graden C. Het smaakt, ruikt en ziet er net uit als gewoon
water, maar het waterstofdeel heeft een andere samenstelling, waardoor het 2 x zo
zwaar is als het waterstofdeel in gewoon water. Hier door is het gewicht van zwaar
water 10% hoger dan dat van gewoon water.
In Vemork, een plaatsje vlakbij Rjukan stond een grote fabriek van Norsk Hydro,
het grootste industriele concern van Noorwegen, dat zijn roots heeft in Rjukan.
Hier kon dmv herhaalde electrolyse het percentage zwaar water worden omgezet naar
99% zwaar water. Het heeft de eigenschap om biologische processen te vertragen of
te versnellen.
In de WO II echter werd het door de Duitsers (Noorwegen was door de Duitsers bezet)
gebruikt bij de ontwikkeling van de atoombom. Hier werd het gebruikt om de
kernfusie te vertragen wat bij de ontwikkeling van die bom bijzonder belangrijk
was.
De geallieerden hebben diverse malen geprobeerd de fabriek te
saboteren, maar dit lukte niet. Tientallen geallieerde soldaten en
verzetstrijders kwamen om het leven. Uiteindelijk na een geslaagd geallieerd bombardement
op 16 november 1943 waarbij 140 Flying Fortresses werden ingezet (dit was de 5e
aktie tegen de fabriek), besloten de Duitsers de produktie van zwaar water te verplaatsen
naar Duitsland. Hiervoor moesten alle voorraden en half-processen worden verplaatst.
De veerboot die hiervoor werd gebruikt was de DF Hydro, die de treinwagons moest vervoeren.
Op de nacht voordat de trein per veerboot zou worden vervoerd, gelukte het 3 Noorse
saboteurs een bom met een tijdmechanisme aan de boot te plaatsen. Tijdens de overvaart, op 20
februari 1944, werd de veerboot opgeblazen en zonk met zijn kostbare lading in het
midden van het meer naar de diepte. 4 duitse bewakers en 14 noorse burgers kwamen
hierbij om, maar de strijd om het "zwaar water" in Noorwegen was voorbij.
Het leven van waarschijnlijk honderdduizenden mensen werd hiermee gespaard.
Gelukkig weten we niet wat er had kunnen gebeuren als het Hitler wel was gelukt
om zijn atoombom te produceren.
De MS Ammonia, een zusterschip van de DF Hydro die op 20 febrauari 1944 tot zinken
werd gebracht, was gebouwd in 1929 en heeft dienst gedaan tot 1991.
In 1956 kwam de MS Storegut in dienst en vanaf dat moment werd de MS Ammonia alleen
nog als reserve boot gebruikt.
In 1991 werd de spoorverbinding beeindigd, ten eerste omdat er een weg werd aangelegd
langs het Tinnsjo meer, maar ook omdat de belangrijkheid van Rjukan met zijn chemische
industrie terugliep.
|